**  Economische orde en economische politiek, 6e druk  **

ecC36

1 Economische orde
2 Doelstellingen van economische politiek
3 Instrumenten van economische politiek
4 Loon- en prijsbeleid
5 Budgetbeleid
6 Fiscaal beleid
7 Sociaal beleid
8 Monetair beleid
Trefwoorden

ISBN: 978 94 6112 091 5

Je begon met een nieuwsgierige blik op de wereld van economie. Niet als een abstract vak vol grafieken en formules, maar als een levend systeem waarin jij, als consument, producent of burger, voortdurend keuzes maakt. Al snel ontdekte je dat die keuzes niet zomaar ontstaan. Ze worden gestuurd door iets groters: de economische orde van een land.

Je leerde dat er drie manieren zijn waarop een samenleving haar economie kan organiseren. In een vrije markteconomie draait alles om vraag en aanbod. Jij bepaalt wat je koopt, en daarmee geef je signalen aan producenten. Als jij geen Nederlandse tomaten meer koopt, daalt de prijs, en de teler moet zich aanpassen. Het prijsmechanisme is als een stille dirigent die de markt orkestreert. Maar je zag ook de keerzijde: armoede, dakloosheid, en een infrastructuur die kraakt onder achterstallig onderhoud. Het artikel uit NRC liet je zien dat het kapitalisme in Amerika niet altijd het glorieuze voorbeeld is dat het pretendeert te zijn.

Daarom keek je verder. In een planeconomie neemt de overheid alle beslissingen. Jij zou dan niet kiezen wat je koopt, dat doet de overheid voor jou. Er is geen werkloosheid, maar ook weinig ruimte voor ondernemerschap. Je stelde je voor hoe het zou zijn om in een land te leven waar lange rijen voor winkels normaal zijn, omdat de overheid de vraag verkeerd inschat.

En dan is er de gemengde economie — jouw realiteit in Nederland. Hier speelt de vrije markt een grote rol, maar de overheid grijpt in waar nodig. Jij zag hoe wetten en belastingen worden ingezet om de nadelen van de vrije markt te corrigeren. Denk aan milieubescherming, inkomensherverdeling en de productie van collectieve goederen zoals dijken en politie.

Maar economie is niet alleen een systeem — het is ook een politiek instrument. Jij ontdekte dat de overheid zes doelen nastreeft: groei van het nationaal inkomen, volledige werkgelegenheid, minder inkomensongelijkheid, stabiele prijzen, een gezonde betalingsbalans en een leefbaar milieu. Je realiseerde je dat deze doelen soms botsen. Meer groei kan het milieu schaden. Jij begreep dat politieke keuzes bepalen welke doelen voorrang krijgen.

Daarna dook je in de gereedschapskist van de overheid. Je zag hoe loon- en prijsbeleid, budgetbeleid, fiscaal beleid, sociaal beleid en monetair beleid allemaal worden ingezet om de economie te sturen. Je las over het minimumloon, loonpauzes, en hoe de overheid via de ECB de geldhoeveelheid reguleert. Jij begon te begrijpen hoe abstracte begrippen als conjunctuur en inflatie jouw dagelijkse leven beïnvloeden: van je koopkracht tot je kansen op werk.

En toen kwam het zwarte circuit. Je las hoe hoge belastingdruk mensen ertoe aanzet om zwart te werken en hoe dat de samenleving ondermijnt. Jij vroeg je af: wat is eerlijk? Wat is rechtvaardig? Je dacht na over Rawls' idee dat rijken best rijker mogen worden, zolang armen er niet op achteruitgaan. Maar je zag ook dat in Nederland de laagste inkomensgroepen soms juist de dupe zijn.

Tot slot kwam het basisinkomen. Een radicale gedachte: iedereen krijgt een vast bedrag, zonder voorwaarden. Jij las over de voordelen voor bedrijven, uitkeringsgerechtigden en werknemers. Maar je vroeg je ook af: is het betaalbaar? Is het haalbaar? En wat zou jij doen als je elke maand €1.500 kreeg, zonder verplichtingen?

Je reis door dit boek was geen droge opsomming van feiten. Het was een ontdekkingstocht door de keuzes, spanningen en idealen die onze economie vormgeven. En jij stond er middenin.